آب و هوای کیش

سیستم های جوی، وزش ها و دما

جهت وزش بادهای روی جزیره تقریباً مشخص و شناخته شده است. بادهای غالب و چیره جزیره ی کیش بیشتر بادهای غربی و جنوب غربی اند. جهت بادها معمولاً با تغییرارتفاع آفتاب و به عبارت دیگر با تعویض فصل تغییر می کند. در ایام گرم که مدت آن طولانی است، جهت بادهای جزیره جنوبی و گاهی جنوب غربی است اما در ایام پائیز و زمستان جهت بادها شمال غربی و غربی است. در خلال این ورزش ها هر از گاه بادهای شمالی و شرقی و سایر جهات فرعی دیگر نیز می وزند. از بادهای محلی منطقه ای می باید از باد شمال، یا باد نأشی، باد نشتی، باد شرجی، باد شرقی و باد سهلی که در اصطلاح محلی به آن باد ساحلی می گویند نام برد.

منابع آبی در گذشته و حال

جمال الدین ابوالفتح یعقوب الدمشقی معروف به ابن مجاور حدود 772 سال پیش در تاریخ مستنصر – که آن را به منصور مستنصر خلیفه ی عباسی اهدا کرده بود – در مورد آب جزیره کیش مطالبی دارد. از آن جمله «وجود نخلستان های فراوانی که در جزیره وجود داشت، قناتی که از باغ امیر وقت جزیره می گذشت، چشمه و نهرهائی که آب آنها همراه با آب قنات، آب انبارها را (که به مصرف شرب و آبیاری می رسید) پرمی ساخت و از این که اگر با دست، زمین جزیره را می کندند آب از زیرزمین بیرون می آمد».! اما وجود این مقدارآب زیرزمینی با وصف «ابن مجاور» بعید به نظر می رسد.

پوشش گیاهی

اقلیم، و جغرافی گیاهی

کيش همانند ديگر جزاير خليج فارس – به ويژه جزاير تنگه هرمز – در نوار باريکی از سرزمين رویش های خاص گرمسيری نيمکره شمالی، با عرض کم جغرافيائی، بين فلات ايران (در شمال) و صحرای عربستان سعودی (در جنوب) واقع است. به جز ويژگی های خاص جغرافيائی و اقليمی محلی، اين جزيره نير همانند ديگر جزاير نزديک خود نظير فارور، هندورابی، شتوار، لاوان و حتی قشم در سلطه شرايط حاکم اقليم نيمه استوائی اين نوار رويشی قرار دارد.

سیمای پوشش گیاهی

موقعیت جغرافیائی کیش در سواحل جنوبی ایران، نوار باریکی از سرزمین رویش های خشک و گرمسیری دنیا است. اوضاع خاص جغرافیای اقلیمی جزیره که در آب های گرم و کم عمق دریا در تنگه هرمز قرار دارد موجب وضع خاص فقر پوشش گیاهی جزیره است.

جغرافیای گیاهی جزیره

بخش اعظم سرزمین ایران متعلق به قلمرو هول آرکتیک است. مناطق ساحلی خلیج فارس از جمله جزیره کیش در قلمرو پالئوتروپیک قرار دارد. مرز بین دو قلمرو هول آرکتیک و پالئوتروپیک به سمت جنوب ایران کشیده می شود. در بین تقسیماتی که تاکنون درمورد نواحی جغرافیائی ایران صورت گرفته است، اتفاق نظر کلی در مرزبندی هاینواحی و خطوط کلی رویش های آن تقریباً وجود ندارد.

کشاورزی و دامداری کیش

دامداری و کشاورزی فعلی کیش همان شیوه ی کشاورزی سنتی قبل و حتی با فعالیتی محدود تر ازدوره های گذشته است. بقایای کرت های و مزارع غیر دایر و پراکنده درکیش، همه حاکی از کشت و زرع و باغداری ( هرچند محدود) متناسب با جمعیت کم آن روزگاراست. وجود آثار کاریزها و مسیل های طولانی از بین رفته. (برای جریان آب بارندگی ها) و حلقه های پرشده چاه های قدیمی براثر واریز خاک ها همه مؤید این نظر است.

 پبدایش

پیدایش جزیره و ساختار زمین شناختی آن

حدود 200 میلیون سال پیش، در ادامه حرکات صفحه های عظیم قاره ها وفشار آنها برهم که با چین خوردگی ها و پدیده کوه زائی همراه بود، شبه جزیره ی عربستان همراه با صفحه ی قاره ی آفریقا به سوی شمال حرکت کرد، و در نتیجه (حدود 65 میلیون سال پیش) از افریقا جدا شد و به آسیا متصل گردید.

موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی

جزيره کيش با مساحت 91کيلومتر مربع، پيرامون ساحلی 43کيلومتر و شکل کلی تقريباً بيضی، در فاصله 18 کيلومتری بندر گرزه(بندر آفتاب ) –سرزمين پيوسته ايران – در خليج فارس قراردارد. کيش در ربع اول راستای سواحل 1359کيلومتری جنوب ايران در دهانه ی خليج فارس و تقريباً در نزديک بخش پايانی اين آبراه در محدوده تنگه هرمز واقع است.

ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی

جزیره کیش یک خشکی کوچک چون کشتی نشسته در آب های گرم و کم عمق خلیج فارس است، خرده اقلیم ها (میکرو کلیمای) کیش به شدت در سلطه پدیده های ناشی از بستر بزرگ آبی است که دامنه ی نوسان تغییرات دمای شبانه روزی آن در ایام سال بسیارکم است.

خاک شناسی

تشکیل خاک و خاک شناسی

جزیره ی کیش در طول میلیون ها سال پس از پیدایش همواره در معرض تغییر و تحول اوضاع محیطی و بالا و پائین رفتن آب دریا قرار داشت. در دوره های یخچالی و بین یخچالی به کرات و گاه نسبتاً طولانی دستخوش این تحولات بود.

خاک سطح جزیره

تکامل و ارزش خاک – ضخامت لایه های خاک نواحی بایر جزیره گاه از چند سانتی متر تجاوز نمی کند. شاید این لایه های اندک به ظاهر ارزش چندانی نداشته باشد ولی، اگر فاصله و زمان تشکیل تکامل خاک برای هر سانتی متر از ضخامت لایه آن در زمین های جزیره که بین 800 – 1200 سال است را در نظر بگیریم آن گاه به ارزش واقعی آن پی خواهیم برد

وضع خاک جزیره و پراکندگی آن

خاک بخش مرکزی – بخش مرکزی کیش قسمت مرتفع آن 35 – 40 متر از سطح دریا است. احداث فرودگاه در این بخش جزیره که با تسطیح بخشی از زمین آن برای ایجاد باند و تأسیسات دیگر و سازه های مربوط به فرودگاه شد و هم چنین برداشت ماسه و فعالیت های عمرانی از قبیل هموار کردن زمین یا تسطیح تپه ها و پرساختن فرورفتگی ها و چاله ها که همه آن ها سبب شد تا خاک زنده کم عمق و نرم قدیمی این بخش از جزیره که داری حالت کلوئیدی و قشری کم تر از20 سانتی متر داشته است کاملاً نابود شود

تاریخ جزیره

طلیعه کیش در اعصار و قرون

پیدایش جزیره و اوضاع تاریخ طبیعی کیش را مختصراً یادآور شدیم. اما به آثار مکتوب و متقن از گذشته تاریخ کهن اجتماعیآن دست نیافته ایم ( احتمالاً وجود ندارد). آن چه مسلم است کیش با سابقه تاریخی خود دارای آثار مکتوب از گذشته بوده است و این آثار شاید بر اثر تجاوزات و تهاجم بیگانگان و و مردم سرزمین های دیگر به آن از بین رفته است. کیش در تلاطم طوفان های وقایع و رویدادهای روزگار، بارها دچار ضرباتسهمگین تخریب و نابودی شد. و با دست به دست شدن مکرر بین مهاجمان و تسلط بیگانگان هر از گاه لطماتی سهمگین و سنگین را متحمل شد.

کیش در آغاز دوره اسلام و بعد از آن

کیش تا سال 23 هجرت هنوز تسلیم عربها نشده بود. اما جزایر خلیج فارس و (منجمله کیش) چون در مسیر حمله های درائی عرب ها به فارس و کرمان قرارداشتند. طبعاً قبل از رسیدن و حمله عرب ها به ایالت فارس مورد هجوم آن ها قرار گرفتند و بدبختانه حکامی جابر به توسط آنها بر آن گمارده شدند.

کیش در دوران حکومت های مختلف

کیش در دوره های حکومت این سلسله ها که دوران آمد و شد تجار غربی، سفرا و فرستادگان دربار اروپائی به ایران بود، تقریباً همان رونق گذشته خود را بازیافت. اما این زمان که دوره ی پیدایش پدیده ی شوم استعمار و بسط نفوذ کشورهای استعماری و جهانخواران بر سرزمین های دیگر بود. جزیره کیش (Geis) بالا سمت چپ در نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه که توسط آدولف اشتیلر ترسیم شده‌است.

از قاجار تا امروز

هفت سال پس از درگذشت کریم خان زند و سپری شدن آشوبگری های مدعیان سلطنت و دوران بی ثباتی که از اوایل دوره قاجاریه شروع شده بود. خلیج فارس در بدترین شرایط سیاسی، امنیتی و اجتماعی – اقتصادی خود قرارداشت و جزایر آن ( من جمله کیش) از این بی ثباتی صدمات و لطمات شدید دیدند. انگلیسی ها از این آشوب که خود نیز باعث آن بودند و به منظور دست یافتن به مقصود خود این نابسامانی را هرچه بیش تر دامن میزدند، ابتدا جزیره قشم را اشغال کردند و با تبدیل آن به پایگاه ناوگان دریائی، به دست اندازی به جزایر دیگر پرداختند.

کیش در سفرنامه ها و آثار مورخان

کیش در تمام آثار مورخان، جزیره ای سبز و خرم با هوای مطبوع و محیطی دلپذیر (در بیش تر ایام سال) توصیف گردیده، همه این مورخان از کشت انواع غلات، حبوبات، درختان میوه، به ویژه خرما در جزیره حکایت ها نموده اند. هم چنین از این که کیش در مسیر عبور کشتی های حامل کالاهای با ارزش به سوی سرزمین های ورای دریاهای استوائی و گرمسیری بود و یا کشتی های عبوری برای تهیه آب شیرین و احیاناً تبادلات محمولات بازگانی و امور تجارت می باید اجباراً در کیش توقف می کردند، مطالبی نقل کرده اند.